Arsenal thăng hoa với lối chơi bóng chết làm chao đảo Premier League

Sự trỗi dậy của phân tích dữ liệu đã thay đổi căn bản cách các đội thể thao hàng đầu đưa ra quyết định. Trong bóng đá, một môn thể thao vốn nổi tiếng với tính ngẫu hứng và cảm xúc, việc áp dụng dữ liệu ngày càng trở nên phổ biến, mang lại lợi thế cạnh tranh rõ rệt.

Tuy nhiên, cùng với những lợi ích không thể phủ nhận, câu hỏi đặt ra là: Liệu việc tối ưu hóa mọi khía cạnh, đặc biệt là thông qua các tình huống cố định, có thể vô tình làm tổn hại đến sự hấp dẫn và bản chất của bóng đá?

1 - Bài học từ môn bóng chày

Mối quan hệ giữa giành chiến thắng và mang tính giải trí luôn căng thẳng. Trong bóng đá, huấn luyện viên như Jurgen Klopp công khai nói về trách nhiệm mang đến sự phấn khích cho khán giả, trong khi những người như Jose Mourinho tìm thấy niềm vui trong việc chiến thắng bằng những phương pháp khiến người xem không hài lòng.

Thế nhưng các tổ chức thể thao trị giá hàng tỷ đô la này cần phải giải trí. Nếu không giải trí, người hâm mộ sẽ không trả tiền để xem, và các đội sẽ không còn trị giá hàng tỷ đô la nữa.

Điều này đã thực sự xảy ra trong bóng chày. Với việc mọi đội đều xây dựng đội ngũ phân tích khổng lồ. Khi mọi người bắt đầu làm theo những ý tưởng cơ bản, bóng chày đã trở nên hoàn toàn khác. 

2 - Sự lên ngôi của tình huống bóng chết trong bóng đá

Trong bóng đá, những đột phá phân tích thường trở nên hiển nhiên khi nhìn lại, ví dụ: sút bóng gần khung thành sẽ dễ ghi bàn hơn. Điều này không tệ, vì việc chọn lọc cú sút tốt hơn thực chất dẫn đến sản phẩm giải trí tốt hơn, loại bỏ những cú sút xa kém hiệu quả.

Tuy nhiên, tình huống cố định (phạt góc, đá phạt, ném biên) lại là một câu chuyện khác. Dữ liệu và các sự kiện thực tế đã xác nhận giá trị của bóng chết.

Năm 2014-15, câu lạc bộ FC Midtjylland (Đan Mạch) đã ghi 25 bàn từ tình huống cố định, trong khi không đội nào khác trong giải ghi được quá 12 bàn, và họ đã giành chức vô địch giải đấu đầu tiên trong lịch sử.

Vài năm sau, họ lại vô địch và ghi thêm 25 bàn từ tình huống cố định, nhưng lúc này, các đội khác đã bắt kịp.

Các huấn luyện viên từng bỏ qua bóng chết vì cho rằng việc luyện tập sẽ làm giảm thời gian luyện tập bóng sống. Thế nhưng tại Đan Mạch, điều đó đã không xảy ra: số bàn thắng từ bóng chết tăng (từ 0.55 lên 0.75), nhưng tổng số bàn thắng cũng tăng (từ 2.41 lên 2.91 bàn/trận). 

Nghiên cứu của Paul Power tại Hội nghị Phân tích Thể thao Sloan 2018 cho thấy: các pha bóng sống dẫn đến bàn thắng chỉ 1.1% thời gian, trong khi các đội ghi bàn từ 1.8% các tình huống cố định. Ông phát biểu: "Về cơ bản, bạn đang nhân đôi tỷ lệ ghi bàn nếu có cú sút từ một tình huống cố định."

Lý do là bóng chết mang lại cơ hội thực hiện một phương án tấn công đã được lên kế hoạch từ trước. Hàng thủ không biết điều gì sắp xảy ra, nhưng tất cả các cầu thủ tấn công đều biết chính xác đồng đội của họ sẽ làm gì.

3 - Arsenal và mối đe dọa đến Ngoại hạng Anh

Ted Knutson (người giúp thiết kế chương trình bóng chết của Midtjylland) cho biết vào năm 2019: "Các đội tốt nhất có thể nâng bàn thắng từ bóng chết lên 0.75 đến 0.80 bàn/trận. Bước nhảy vọt về sản lượng này đưa một tiền đạo trung bình lên tầm Neymar, nhưng không tốn phí chuyển nhượng hoặc lương khổng lồ".

Arsenal dưới thời Mikel Arteta là minh chứng rõ nhất. Qua 8 trận đấu đầu mùa giải này, Arsenal có 8 bàn từ tình huống cố định. Chỉ có Erling Haaland là có số bàn thắng trung bình mỗi trận nhiều hơn. Mùa trước, Arsenal ghi 15 bàn từ bóng chết, và mùa trước nữa là 20 bàn.

Bàn thắng từ bóng chết đang nâng tầm Arsenal từ một câu lạc bộ có tỷ lệ ghi bàn bóng sống như một đội Europa League lên thành một trong những đội bóng tốt nhất thế giới. Bóng chết cho phép Arsenal chơi thận trọng và an toàn hơn về mặt phòng ngự, tạo ra một vòng tuần hoàn tích cực.

Tuy nhiên, điều gì xảy ra khi mọi đội đều cố gắng tối đa hóa cơ hội chiến thắng bằng cách coi trọng bóng chết?

Trong bóng đá, chiến thuật luôn là sự đánh đổi: tấn công nhiều dễ bị phản công. Nhưng nếu biết rằng khả năng ghi bàn từ phạt góc cao hơn so với một pha tấn công bóng sống nguy hiểm, thì đội bóng còn lý do gì để mạo hiểm thực hiện những pha rê bóng nguy hiểm hay đẩy cả hai hậu vệ cánh lên cao?

Phải chăng tốt hơn hết là nên giữ bóng, từ từ đưa bóng vào khu vực tấn công, kiếm một quả đá phạt, một quả ném biên, hoặc tệ nhất là sút xa để kiếm phạt góc?

Nếu tư duy này chiếm ưu thế, bóng đá sẽ không còn là một môn thể thao tự do, năng động nữa, mà sẽ xoay quanh các tình huống cố định. Việc tìm cách kiếm tình huống cố định sẽ làm cho trận đấu bị gián đoạn nhiều hơn.

4 - Thống kê đáng báo động của Ngoại hạng Anh

Thực tế, qua 8 vòng đấu đầu tiên của mùa giải hiện tại, Ngoại hạng Anh có những sụt giảm đáng chú ý. Đầu tiên, các CLB thực hiện số đường chuyền ít hơn. Các đội đang thực hiện trung bình 429 lần chuyền bóng mỗi trận, thấp nhất kể từ mùa 2010-11.

Thứ hai, ít cú sút hơn. Các đội cố gắng thực hiện 12.1 cú sút mỗi trận, thấp nhất trong cơ sở dữ liệu của Stats Perform (kể từ mùa 2008-09).

Thứ ba, sự trỗi dậy của các pha ném biên. Hiện đã có nhiều cú sút từ các pha ném biên hơn bất kỳ mùa giải nào được ghi nhận. Các đội đang biến một pha bóng vô hại thành một cơ hội ghi bàn bằng cách đưa tất cả mọi người vào vòng cấm để ném bóng mạnh vào.

Kết quả là chúng ta đang chứng kiến một mùa giải mà bóng hiếm khi trong cuộc, ít đường chuyền hơn, ít cú sút hơn, và hầu hết các bàn thắng đến từ những pha bóng cố định, nơi một trung vệ khổng lồ áp đảo đối thủ, thay vì những khoảnh khắc xuất thần cá nhân hay sự phối hợp nhuần nhuyễn của cả đội.

Mặc dù có khả năng tình hình sẽ thay đổi, nhưng việc tăng cường tập trung vào bóng chết là điều chắc chắn sẽ tiếp diễn. Arsenal, đội bóng hiện đang dẫn đầu với hơn 50% cơ hội vô địch, đang cho thấy rõ ràng giá trị của những tình huống này.

Nếu xu hướng này tiếp tục đi lên và bàn thắng từ bóng chết tiếp tục thay thế bàn thắng bóng sống, nó sẽ làm mất đi tính tự do và sự phấn khích của bóng đá, 

Hy vọng rằng, Ngoại hạng Anh sẽ giống như Đan Mạch, nơi bóng chết là một lợi thế cạnh tranh bổ sung, chứ không phải là sự thay thế cho những bàn thắng làm cho bóng đá trở nên đáng xem ngay từ đầu.